Het eerste waar we aan denken als we over toegankelijkheid hebben is of een gebouw toegang laat tot mensen die gebruik maken van mobiliteitshulpmiddelen. De hoogten van drempels bepalen, voor deze mensen, toegang tot een restaurant, winkel en andere openbare locaties. Onze samenleving en onze overheid merken dat er te veel ontoegankelijke plekken zijn en brengen langzaam veranderingen om deze hindernissen weg te nemen. Aanpassingen zoals het hebben van ten minste één drempelvrije ingang met voldoende deurbreedte, naast dit, gangpaden die breed genoeg zijn voor rolstoelgebruikers en mensen met loopbeperkingen, hellingbanen, liften en aangepaste toiletten en badkamers met voldoende ruimte en steunrails voor mensen met mobiliteitsbeperkingen. Maar er zijn ook nog veel ander vormen van ontoegankelijkheid.
Neem bijvoorbeeld het internet, er zijn nog steeds zo veel websites die ontoegankelijk zijn voor mensen met visuele beperkingen. Als gevolg hebben niet alle gebruikers dezelfde toegang tot informatie en functionaliteiten. Laag contrast van tekst ten opzichte van achtergronden maken het lezen ervan moeilijk. Een hoog contrast tussen tekst en achtergrond, heldere en leesbare lettertypen met voldoende grote maken de inhoud duidelijk en gemakkelijk leesbaar, zelfs voor mensen onbeperkt zicht. Als de content van een website niet goed gestructureerd is door gebruik te maken van koppen (headers) zoals h1, h2, h3, is de website niet goed te scannen voor spraaksoftware. Alt-tekst (alternatieve tekst, zie afbeelding) biedt context en betekenis aan over afbeeldingen en wordt voorgelezen door schermlezers. Afbeeldingen die geen beschrijvende alt-tekst hebben, zijn helemaal niet herkenbaar door iemand die blind is. Websites zonder ARIA (Accessible Rich Internet Applications) landmarks en labels om de structuur van de webpagina duidelijk te maken, verhinderen schermlezers en andere hulpmiddelen. Als te veel kleuren op een website worden gebruikt om informatie over te brengen kan ook ontoegankelijkheid veroorzaken. Niet iedereen kan kleuren onderscheiden, dus een verbetering zou zijn als essentiële informatie niet alleen wordt gecommuniceerd via kleur maar dat er ook tekstlabels of symbolen worden gebruikt.
Als schrijfster denk ik dat ook boeken toegankelijk moeten zijn. Niet alleen voor mensen met visuele beperkingen, door het lettertype groter te maken, of door luisterboeken ervan te maken, maar ook voor mensen met dyslexie en hersenletsel. Toen ik mijn boek, Zoevendemamma Altijd De Hort Op schreef, koos ik bewust om geen ingewikkeld literatuurtaal te gebruiken, maar voor een ongecompliceerde manier om mijn levensverhaal te vertellen. Veel van mijn lezers zeiden dat ze voelden alsof ik gewoon tegen ze sprak en waren dankbaar dat ik spreektaal had gebruikt. Een vrouw zei dat mijn boek het eerste was wat zij kon begrijpen en helemaal uit kon lezen in de tien jaar na haar hersenletsel. Door het gebruik van de lettertype Georgia op een grootte van 11, kon ook een man met dyslexie probleemloos erdoorheen komen.
Natuurlijk heb ik niets tegen literatuur, mijn favoriet is De Kleine Johannes van Frederik Willem van Eeden, maar wij zijn zo onbewust van hoe veel mensen het niet kunnen lezen. Het was pas geleden dat ik leerde dat mensen met NAH (niet aangeboren hersenletsel) soms cognitieve verstoringen hebben waardoor informatieverwerking moeilijk is. Iemand die na een herseninfarct wilde blijven lezen, benadrukte alles wat zij wilde opslaan in haar hoofd, door met een potlood alles te onderstrepen. Dit was een soort training voor haar hersenen. Na een tijd had ze het potlood niet meer nodig, maar leest nog steeds anders dan voor haar herseninfarct. Een blog die tekst afwisselt met foto’s is een handig toepassing voor mensen met NAH. Wit ruimte en verschillende grootte qua letters, helpt om de aandacht erbij te houden en is ook minder intensief. Voor hen kunnen luisterboeken lastig en vervelend zijn want stemmen kunnen niet prettig klinken of ze horen een harde ’t of slis.
Toegankelijkheid tot zowel gebouwen als het internet en boeken zal nooit perfect zijn, maar men zou bewust aandacht kunnen besteden aan de behoeften van verschillende gebruikers en meer van deze oplossingen gebruiken.
